Isinulat ni Tony La Viña. Isinalin sa Bisaya ni Dinah Faye Balleco.
Original Article (Rappler);
Si Bise Presidente Leni Robredo mao ang nahimong nawong sa oposisyon sa panahon sa paglingkod ni Duterte. Bisan pa man sa pagprotesta sa iyahang pagkadaog sa eleksyon nga nihagit sa iyahang mandato sa lima ka tuig- nga naresolbahan sa Korte Suprema paadto saiyahang pabor- ug tinuyoan nga waka giapil sa pagtubag sa gobyerno sa COVID-19 nga pandemya -nga kabalo kita nga makabenepisyo kaniya kung naapil siya – wala siya nagreklamo ug nagpakita saiyahang puro nga intesyon sa pampubliko nga pagpangalagad.
Sa akong panan-aw, kung makadesisyon si VP Robredo nga mudagan, suportahan nako siya ug walay kondisyon. Base saiyahang record ug personal nga kinaiya, nga akoang nakit-an, siya ang pinakakwalipikado nga mahimong president. Ang iyahang mga tawo sa Office of the Vice President preparado sad sa iyahang pagpanguna aning nasud maskin kanus-a man.
Usa ka ceiling sa suporta kay Robredo
Sa akoang pag-ingon niini, nagatuo ako nga si Robredo nagapangutana sa tama nga pangutana sa iyahang pagdesisyon kung unsa ang himuon: ang iyaha bang pagkakandidato maghantong sa usa ka butang na iyahang ginalikayan: ang kadaugan ni Sara Duterte o Bong Go? Kung ang numero saiyahang mga boto karon tinuod nga duol sa ceiling iyahang mga madawat nga boto sa eleksyon, nga sayon ra mahibal-an pamaagi sa polling nga makomisyon sa iyahang mga taga-suporta, aduna bay tinuod nga dalan paadto saiyahang pagkadaog?
Ang kamatuoran mao kay ang dili parehas kadtong 2016, si Robredo ilado na kaayo, ug ang iyahang abilidad sa pagkabig ug boto limitado. Dili pud niya makuha ang pagbayaw sa administrasyon ni Aquino ug sa Liberal Party, nga maoy kaso kadtong 2016, kung asa naabsan niya sila Bongbong Marcos ug ug Chiz Escudero sa ulahi nga mga semana sa pagpangampanya.
Si Former Senator Trillanes nagasuporta kung magkandidato man si Robredo. Permanente niya ginaingon ang paghimo ug nahiusa nga oposisyon batok kay Duterte ug maskin kinsa man nga mahimong iyahang manunuod. Ug sa paghimo niini, gibawalan niya si Robredo sa paghimo ug pag-istorya sa sa mga gitawag niyang “Duterte-enablers” kadtong nahibaw-an niya nga si Robredo nakipagkita sa Lacson-Sotto nga tandem ug Senator Gordon. Sama ginarespeto nako si Trillanes, ginasuportahan nako ang pagpangusog ni Robredo sa pakigkita ug pakig-istorya sa uban nga adunay tumong sa pagpadako sa alyansa laban kay Duterte. Tinuod gihapon ang ilahang ginaingon nga “Politics is addition.” Walay permanente nga kampi ug kaaway apan adunay permanente nga interes.””Ang kaaway sa imohang kaaway kay imohang amigo.”
Ang desisyon ni Robredo nga dili mudagan mas lisod kontra sa pagpili nga mudagan. Dili tungod kay tungod usa kini ka pagsakripisyo sa us aka ambisyon, kay ang Bise Presidente adunay motibasyon lamang sa pag-alagad. Apan mapalaw niya ang iyahang mga taga-suporta nga nagatuo nga siya lamang ang angayan nga suportahan sa 2022. Sa akoang mga pakig-istorya sa aning mga taga-suporta, dili sila andam nga musuporta sa uban, ug kana usa ka butang nga angay pamalandungan ni Robredo.
Ang pagpili nga mudagan tinuod nga makahantong sa personal na sakripisyo, apil ang mga atake sa iyahang pamilya, apan gipakita ni Robredo nga kini nga mga pangharass wala naghulga kaniya. Ang iyahang ginahuna-huna mao ang posibilidad sa pagdaog ni Duterte- ug maoy iyahang ginahuna-huna unsaon paglikay.
Usa ba ka opsyon si Moreno para sa oposisyon?
Sila Manila Mayor Isko Moreno ug Senator Pacquiao mao ang adunay pinakamakakombinser personal nga istorya, sa mga possible nga kandidato sa 2022. Ang duha makaangkon nga pareho sila nakaagi ug kapobrehon ug kalisod, gutom, eksploytasyon, ug dili pagrespto sa mga dato. Sila mao pud ang mga una nga kandidato sa pagka-presidente nga gikan sa pinakapobre nga klase sa mga Pilipino (Si Isko gikan sa pobre nga syudad, ug si Manny gikan sa pobre nga bukid) nga adunay maayo nga tyansa sa pagkadaog sa pagkapresidente. Sa kamatuoran, ang ilahang pagkakandidato kinahanglan seryosohon ug pag-ayo.
Si Moreno nahimong ilado sa iyahang landslide nga pagkadaog laban kay former President ug dati nga mayor sa sa Manila nga si Erap Estrada. Siya nakahibalo ug maayo sa social media, nga maoy mahimong pinakaimportante ug epektibo nga pamaagi sa pagpangampanya sa eleksyon sa 2022. Ang iyahang ilado nga pampubliko nga pagdumala, ang mga nagviral nga speech niya sa social media, ug ang iyahnag pagbag-o sa ilalom sa duha ka tuig sa paghiubos sa syudad (ang usa mao ang pagkaigo sa pandemya) nakatigom ug pagdayeg sa katawhan. Sa akoang panan-aw ang iyahang pamaagi sa pagpabakuna, nga adunay mga pag-ayo sa pagdumala sa kalihokan sa mga tawo, makatabang sa atoa sa paspas nga paghawa aning pandemya.
Ang pinakabag-o nga lihok ni Moreno mao ang pag-apil sa Aksyon Demokratiko, usa ka partido nga gitukod ni former Senator Raul Roco, nga adunay pinakailado nga miyembro nga si Pasig Mayor Vico Sotto. Mao kini ang senyas sa pagpangampanya nga iyahang himuon- prinsipyado, nakasentro sa panan-awon, ug nagabase sa isyu. Sa iyahang pag-apil sa AD, nibiya siya sa mas tradisyunal nga politikal nga partido, ang National Unity Party, nga nahibaw-an nga sama sa pinakadato nga mga negosyante.
Adunay istorya nga hagaron ni Moreno si Senator Grace Poe nga mahimong iyahang bise presidente. Sila mahimong makig-indigay nga tandem. Sa tunga nila, si Moreno ug Poe adunay 20% nga suporta, sumala sa mga survey. Sa akoang panan-aw, adunay sapaw sailahang mga suporta ug kinahanglan magbalhin sila ug mag alyansa sa maskin asa nga duha nga kandidato. Dili kani mao ang kaso kung si Moreno o si Poe mudagan sa pagkabise presidente ni Robredo, kay ang ilahang suporta dili dayon dayon nga mubalhin kay Robreo apan maadto kay Pacquiao o Sara Duterte.
Ang akoang panagna, si Mayor Moreno mudagan ug pagkapresidente ug makahimo ug usa ka madaugon ug maayo ug well-financed nga pagpangampanya. Kung walay pandemya, makaingon gyud ako na sigurado ang iyahang kadaugon, kay siya mao ang pinakamaayo nga nagapangampanya nga akoang nailhan pagkahuman ni Ninoy Aquino ug Ferdinand Marcos, ug mas maayo pa kay Digong Duterte, kay maayo siya mukonekta sa mga batan-on nga mga botante. Ang pandemic, apan, makalimita sa direkta nga koneksyon sa mga tawo ug makahimo sa lokal ug politikal nga masyinarya nga mas mahayloon. Kinahanglan makapangita ug pamaagi ang pagpangampanya ni Moreno bisan pa man adunay mga naingon nga mga limitasyon, ug kana pinaagi sa social media.
Ang eleksyon isip pag-usab para sa nasud
Maskin unsa pa man ang kagawasan sa eleksyon sa 2022, kinahanglan nato siguraduhon nga adunay kitay positibo nga agenda para sa sa kaugmaon. Usa ka butang ang tama nga mga kandidato nga makalingkod sa posisyon sa nasud, apan importante pud ang paghimo ug pagtan-aw sa mga plataporma sa mga isyu usa ka pamaagi para kanato nga makatan-aw sa gubot sa atoang politika karon. Ang usa ka positibo nga agenda makahatag sa atoa ug impormasyon sa kung kinsa aning mga kandidato ang tinuod nga maghimo ug pamaagi ani nga mga isyu .
Paghawa gikan sa pandemya: Tinuod nga adunay mali sa estrarehiya sa administrasyon ni Duterte. Ang sunod nga administrasyon kinahanglan nga andam makasunod sa kung unsa man ang nasugdan ug mufast-track sa implementasyon sa mas episyente ug aktibo nga sistema aron masigurado ang maayo nga Pilipinas. Mas daghan nga testing- kung dili triple- nga pagbakuna ug pagsentro sa tabang sa mga tawo ug komunidad.
Climate justice: Kinahanglan matukod sa Pilipinas ang iyahang papel isip usa ka aktibo nga actor sa internasyunal nga bantawan sa pagsulong sa agenda sa climate justice ug pagpabuhat sa agenda sa lokal man o nasyunal na iskala. Sa mga musunod nga semana, makakita kita ug mga report gikan sa siyensa nga magpakita sa climate emergency nga atoang ginaatubang.
Peace process: Sa Mindanao, ang transisyon sa Bangsamoro kinahanglan na masuportahan nga adunay paghuna-huna sa interes sa Bangsamoro; sa communist insurgency, ang mga negosasyon kinahanglan nga mabag-o, nga mahimong lisod tungod sa pagkabahin sa NTF-ELCAC ug sa pagkared-tag sa mga lehitimo nga organisasyon.
Human rights: Ang mga paglapas sa tawhanong katungod sa administrasyon karon, ilabi na sa panahon sa anti-drug campaign, kinahanglan panubagan, samtang ginabalik ang maayo nga estado sa konsepto sa human rights sa panan-aw sa katawhan.
Social inequality: Pagtabang sa mga pobre nga sektor sama sa urban ug rural poor, mga kabatan-unan, mga babaye, sa sektor sa labor, mga magsasaka ug mangingisda, mga migrant workers, ug lumad.
Education: Ang pandemya nagpakita sa mga seryoso nga problema nga ginaatubang sa sistema sa atoang edukasyon. Kinahanglan na matabangan ang mga estudyante na makaapas, ug kinahanglan pud na adunay radikal nga reporma sa sistema sa sektor, ilabi na para sa mga eskwelahan sa poor rural and urban communities. Ang mga inisyatiba sama sa komunidad sa mga eskwelahan sa mga Lumad nga giguba sa gobyerno ni Duterte kinahanglan nga suportahan.
China: Ang bag-o nga Presidente kinahanglan makapatuman sa legal nga mga katungod mahitungod sa West Philippine Sea ug dili muangkon sa pagkapildi kung ang soberanya sa nasud mao ang anaa sa alanganin.
Ang mga eleksyon permanente nga nagahatag ug pag-usab. Kinahanglan nato makig-istorya sa maskin kinsa man na makadaog sa eleksyon sa 2022, aron mabutang ang nasud sa mas maasyo nga katindugan kumpara sa katalagman nga anaa kini karon.
Visit this website to access the article.
Tony La Viña 